Hoe snel Nederland kan veranderen laten de twee foto’s hierboven van een zelfde punt de Kleine Gelderse Waard zien. Precies vijf jaar na elkaar genomen, toevallig allebei op de 3de van de grasmaand. Het is duidelijk dat ik sinds 2006 over een beter fototoestel kan beschikken en ook het weer was veel mooier dan toen. Over wat je ziet kun je van mening verschillen. Mijn vrouw vindt het er nu mooier met dat spiegelende water en de dobberende witte zwanen. Ik vind van niet, maar ben dan ook als geomorfoloog opgeleid. Ik zie op de linkerfoto spectaculair golvend grasland. On-Nederlands groot is het hoogteverschil van anderhalve meter over een afstand van honderd meter. Micro-reliëf dat je in Nederland steeds minder aan kunt treffen. Buiten zie je dat goed; op de foto is het behelpen. Gelukkig loopt door het laagste deel een greppel en een hek. Ze buigen met een fraaie boog naar rechts. De langgerekte ruggen aan weerzijden van de greppel zijn opgeworpen door de Rijn die tot het begin van de 18de eeuw ongetemd door dit gebied stroomde. De woest stromende rivier kon in een nacht een langgerekte hoop zand langs zijn oevers opwerpen. Later toen de rivier verlandde verloor de Rijn zijn wilde kuren. Alleen bij heel hoog water liep dit gebied nog onder. Het langzaam stromende water voerde alleen nog fijne kleideeltjes mee. Zo verdween het zand onder een meter klei. Tot 2015 bleef dat zo. Boeren pachtten het weiland van de Baronesse van Heeckeren van Wassenaer die het land in 1953 over deed aan Stichting Twickel. Ze maaiden er het gras en lieten er hun jongvee groter groeien.
In 1986 veranderde het plan Ooievaar het denken over de inrichting van het rivierengebied. De wegkwijnende landbouw in de uiterwaarden zou plaats moeten maken voor natuurontwikkeling. Dertig jaar later is ook hier die omslag ingezet. Zo snel gaan veranderingen dus ook weer niet. De grondeigenaar liet het afgelopen jaar de kleilaag afgraven. Dat levert niet alleen inkomsten van de baksteenindustrie op, maar ook betere kansen voor oorspronkelijke riviernatuur: strangen, wilgenbossen en rietmoerassen. Die kleiwinning moest wel slim gebeuren. Hier is de meter klei weg geschraapt tot op het zand van de ruggen. De zandruggen steken nu nog boven water uit. Misschien is het nog te vroeg om daar over deze verandering te oordelen; de graafmachines die deze metamorfose hebben aangericht zijn nog maar net weg. Op de kale grond ziet het geel van klein hoefblad, een plantje dat goed gedijt op kale grond. Over een paar jaar zal het hier wemelen van het riet en de wilgen.
Bekijk hier het fotokwartet uit 2011
Gepubliceerd in Wandelmagazine Op Lemen Voeten 2016-2
