Overslaan en naar de inhoud gaan

Molengangen en scheve sloot Beemster

foto

Ondanks dat alle windmolens in de Beemster allang zijn verdwenen, zijn er nog sporen van molengangen te vinden. Iets om zorgvuldig mee om te gaan. Hopelijk vergaat het deze sporen niet zoals met de enige afwijking in de strakheid van de Beemster, de scheve sloot van de Rijper Kil. Die verdwijnt steeds verder ondanks de grote zorg voor het werelderfgoed van de Beemster gemeenschap.

Molengangen zonder molens

De Beemster is drooggemalen door 26 windmolens, later kwamen er meer. Die zijn reeds lang vervangen door gemalen. Eerst op stoom, later op electriciteit. Bij Kruisoord aan de noordkant stonden er twaalf molens in een molengang. Deze zijn nog terug te vinden in de vorm van een kunstwerk van wieken die uit het land oprijzen op de plek waar eens een molen stond.

Maar er zijn nog duidelijkere restanten van molengangen en zelfs molens te vinden aan de westkant van de Beemster tussen Fort Spijkerboor en de Rijp. Hier liggen drie vreemd gevormde percelen die aan sluiten op een brede sloot. Het zijn molengangen van noord naar zuid: de Rijpermolentocht, de Graftdijkermolentocht en de Volgermolentocht. Op de laatste molengang, vlakbij Spijkerboor, staat een nieuwbouwwoning, die de vorm van een onthoofde molen heeft. De middelste is nu onbebouwd. De Rijpstermolentocht is het meest curieus. Hier staat een stolp met de sprekende naam "Molenkolk". Het perceel waarop drie molens stonden komt tussen de Wormerweg en Jisperweg uit op de Rijper Kil, een scheve sloot. 

Scheve sloot verdwijnt

Deze sloot vormde de enige afwijking binnen de vierkanten en rechthoeken van de Beemster. Vanuit die optiek bijzonder. De betrokkenheid van de bewoners en de gemeente Beemster met het erfgoed van de Beemster is groot. Ze droegen de polder zelf voor bij de Unesco Werelderfgoedlijst en vierden trots het 400 jarig bestaan. De inpassing van nieuwe woonwijken en de nieuwe kaasfabriek gebeurden zorgvuldig. Ook de laanbeplanting is gerenoveerd. Dit scheve slootje lijkt zich aan deze zorgvuldigheid te onttrekken. Of tolereert men geen afwijking van dat gene wat de Beemster wereldberoemd heeft gemaakt. Delen van de sloot zijn jaren geleden dicht gegooid. In mei 2012 bleek een nieuwe sloot gegraven. Niet scheef maar recht, passend in de vierkanten. Dat lijkt op correctie van een historische fout. Maar ook de scheve sloot past in de functionele opvatting van de ontwerpers van de Beemster. Klik op onderstaande kaart om te zien hoe de molengang en de scheve sloot verdwijnen tussen 1815 en nu (website Topotijdreis)

Deze sloot is niet zo maar scheef

Op oude kaarten is goed te zien dat in dit kwadrant veel meer sloten aanwezig waren. De hoge dichtheid aan sloten wijst er op dat hier veel water opwelde. Om de wateroverlast in dit laagste deel van de Beemster te bestrijden is waarschijnlijk een extra molengang aangelegd. Om toch goed uit te komen binnen de strakheid van de vierkanten was hier een scheve sloot noodzakelijk. De scheve sloot laat zien dat ondergrond van de polder veel gevarieerder was dan de strakke verkaveling suggereert.

Paragraaf