Hollandschap Export

Ergens onder Bretagne hangt de Dollard op zijn kop tegen de Atlantische Oceaan. Net als in Groningen is ook deze Dollard omringd door een lappendeken van polders die in de loop der eeuwen aan elkaar zijn gezet. De oudste polders zijn een wirwar van sloten en bomen, de jongste langs de baai van Anguillon zijn de meest weidse polderlandschappen die wij ooit zagen. En in de 17de eeuw waren Hollands kapitaal, arbeid en paarden betrokken bij de droogleggen van de polder Petit Poitou.

Verschenen in Het Parool en Op Lemen Voeten 2008-3

Uitdijende dokken slokken de Vesting van Antwerpen op. Wij zochten, in een gebied waar waakvlammem hoog oprijzen boven de haven, naar Hollandse forten en de resten van een waterlinie. Geen omgeving om te wandelen zou je denken, maar toch voelde het er weids en avontuurlijk. En we vinden de enige drie kilometer liniedijk buiten Nederland.

Meer foto's

In 1621 legden Nederlandse Remonstranten de eerste steen  voor Friedrichstadt.  Hertog Friedrich III lokte Hollands kapitaal en kennis met godsdienstvrijheid en de mogelijkheid om te investeren in drooglegging van meren, turfwinning en bedijking van kwelders.  Hollandse ondernemers  investeerden in enkele projecten die net zulke luchtbellen bleken als veel huidige internetfondsen. Een voorbeeld is Börmerkoog, een meer dat is drooggelegd door de Nederlander Christiaan Becker. Uniek want dergelijke drooggemalen meren komen buiten Nederland nauwelijks voor.

De Moeren, een drooggemalen meer in West-Vlaanderen, heeft kaarsrechte sloten en wegen. Samenn een patroon van vierkanten, dat je verder alleen in de Hollandse polders de Beemster en Borsele vindt. Ploegde de boer in de Beemster na drooglegging rustig voort, in de Frans-Belgische grensstreek werd het land steeds weer onder water gezet om omliggende stadjes zich beschermen tegen de vijand.

In 1106 sloot de aartsbisschop van Bremen een overeenkomst met vier Utrechtenaren voor de ontginning van het laagveenmoeras bij zijn stad. Het landschap van de "Hollandse" polders Blockland, Hollerland,  en Sankt Jürgensland vertoont een treffende gelijkenis met het veenweidegebied waar zij vandaan kwamen. Wij liepen van Bremen naar het dorp Worpswede over dijken langs veen- en getijdenriviertjes. De gelijkenis met Randstad en het Groene Hart levert een feest van herkenning op: sloten, langgerekte kavels, zijdwenden, sluizen, gemalen, terpen, wielen en veel fietsers en skaters.

Op zoek naar het Hollandse landschap in de uitgestrekte Poolse Weichseldelta vind ik eindelijk, na dagen lopen, op het kerkhof van Stogi Malborski graven met Hollandse namen. In het begin van de zestiende eeuw werden Mennonieten, de eerste hervormingsbeweging in de Nederlanden, verbeten vervolgd. Ze vluchtten onder meer naar de drassige Weichseldelta. Daar  waren deze kundige bedijkers graag geziene gasten en konden onder Pools gezag bijna 250 jaar zichzelf blijven. Ze spraken Nederlands en drukten een Hollandse Bijbel. Duits gezag vaagde deze subcultuur geleidelijk weg.

In een glas-in-loodraam van de reusachtige kathedraal van Ely is een Nederlandse spreuk verwerkt: Niet Zonder Arbyt. Het raam herinnert aan de activiteiten van de Royal Airforce tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het vlakke terrein in East Anglia vormde een ideale uitvalsbasis voor de bombardementen op Duitsland. De spreuk was het devies van het Nederlandse onderdeel binnen de RAF en de lijfspreuk van Cornelius Vermuyden, Zeeuws waterbouwkundig ingenieur uit de 17de eeuw. Langs de kanalen die hij in East Anglia, Engeland liet graven, kun je nu nog wandelen.