IJssel bij Kampen klaar voor de 22ste eeuw

Tekst & foto’s: Hans Farjon & Bert Stok

Verschenen in Wandelmagazine 18-4      Meer foto's

Flaaats, bammm! Vrijwel synchroon vallen wij op ons zij. Herman krabbelt omhoog met grijze modderstrepen op zijn kleren, die van Hans zitten vol roestbruine vlekken. Roest van de lange rijen staalplaten die zorgen dat graafmachines en vrachtwagens niet in de prut verdwijnen. Na een kletsnatte decembermaand zijn klei en staal zo glad als een aal. Gelukkig ligt  het werk stil met kerst en kan er over de platen gelopen worden. Gebaande paden zijn er nog niet. Hoe hadden we er uit gezien als we door de modder hadden moeten ploeteren? Waarschijnlijk had Coby, onze B&B gastvrouw, ons de deur gewezen.

Grote zwarte hopen veengrond liggen klaar om de dijken af te werken. Bij de IJssel groeit er al wat gras op, maar aan de kant van het Flevomeer is nauwelijks een grassprietje te ontdekken. Hoe de nieuwe IJsseltak vorm zal krijgen, is al goed te zien. Vanaf de IJssel kronkelen even bovenstrooms van het stadje Kampen twee dijken naar het randmeer van Flevoland, dat hier het Drontermeer heet. Tussen beide dijken is een slingerende rivier gegraven omzoomd met uiterwaarden, geheel in stijl met het vertrouwde Hollandse rivierenlandschap. Alleen bij extreem hoge standen op de IJssel zal  water de nieuwe riviertak in stromen, en vandaar via het Drontermeer naar het IJsselmeer. De nieuwe geul fungeert dan als een soort bypass die de nauwe IJssel bij Kampen ontlast. Het vollopen van deze bypass zullen ook de jeugdige lezers van Wandelmagazine waarschijnlijk niet meer meemaken. Als  de voorspellingen van de waterstaatkundige bollebozen uitkomen is hier pas  aan het eind van de eeuw  woest kolkend rivierwater te verwachten. Tot die tijd oogt het als een dode rivierarm.

Komende voorjaar zal je  heerlijk kunnen wandelen door sappig gras.  Op de nieuwe dijken krijgen motorduivels en auto’s geen kans en aan de noordkant krijgen wandelaars het alleenrecht op de kruin van de dijk. Fietsers moeten onderlangs. De zuidkant zal nog rustiger blijven. Daar vliegt regelmatig een buizerd voor ons op en is de hemel vol met ganzengefladder. Langs het randmeer is een nieuw rietmoeras aangelegd om meer ruimte te verschaffen voor het getoeter van de roerdomp.

“Ik heb zelf al een bypass, “ antwoordt de eigenaar van pizzeria Bella Italia diplomatiek, als we hem vragen wat ie van het gegraaf van Rijkswaterstaat vindt. Maar de blonde tiener, die ons geurige pizza’s serveert, vindt het een goed idee. “Het klimaat verandert en het water dreigt over de dijken te stromen.” Maar liefst 30% meer water verwacht Rijkswaterstaat in 2050, aan het einde van de eeuw. Dat is de helft meer dan nu. Tijdens het hoge water van 1995 moesten er al zandzakken aan te pas komen om de 25 kerken van Kampen droog te houden. Om te voorkomen dat het opnieuw gebeurt, heeft het waterschap  een efficiënt maar oud weermiddel opnieuw in stelling gebracht: de Middeleeuwse stadsmuur. Zorgvuldig zijn alle gaten in de muur opgespoord. Waar nodig is een nieuwe muur gemetseld, soms dwars door een woning heen. Op andere plekken zijn roestvrijstalen deuren geplaatst. “In de tweede week van september oefent mijn man met de Hoogwaterbrigade”, vertelt Coby trots. Onder grote publieke belangstelling sluiten zo’n honderd vrijwilligers elk gaatje in de muur. Na afloop is iedereen tevreden en vloeit het bier. Maar op de lange duur is de stadsmuur niet voldoende vinden onze waterbeheerders. Vandaar dat  de bypass wordt aangelegd. Toch is Coby helemaal niet te spreken over de ingenieurskunst. “Honderden miljoenen worden over de balk gesmeten en het is nog maar de vraag of Kampen er veiliger op wordt. Ze hebben de oplossing van de Kampense uitvinder Johann van de Noort nooit serieus bekeken. Die heeft een uitschuifbare dijk ontworpen die omhoog en omlaag  gaat  met het stijgen en dalen van het water. In Venetië zijn ze zeer te spreken over zijn ideeën, thuis wordt ie genegeerd! Gewoon handjeklap van de hoge heren.”

Een onverantwoorde besteding van belastinggelden oordeelde de oppositie in de gemeenteraad. Nog lang niet nodig vinden ook de centenwegers van het CPB. Wellicht werkt de bypass helemaal niet zoals voorzien aangezien het waterpeil op het IJsselmeer ook zal stijgen. Waarom zijn die plannen dan nu al uitgevoerd? Als we verder lezen lijkt hier sprake een sterk staaltje polderen. De kansen die de plannen van de Rijksoverheid bieden, zijn kundig opgepikt door gemeente en provincie. Verlekkerd zagen die mogelijkheden om 1300 villa’s met aanlegplaats langs de nieuwe riviertak te verkopen en meer boten van welvarende recreanten van het IJsselmeer naar de Kampense middenstand te lokken. De aanlegkosten van een paar honderd miljoen zijn voor de Nederlandse belastingbetaler, niet voor de Kampenaren. Toch is het nog maar de vraag of er van een win-winsituatie sprake zal zijn. De Raad van State dreigt een streep te halen door de pleziervaart op de nieuwe geul en de bouw van huizen en jachthaven. Dan gaat het de gemeente Kampen ook geld kosten , want die hebben al dure bouwgrond gekocht. Vooralsnog zijn de wandelaar en de roerdomp de grote winnaars.